Jakie znaczenie w życiu chrześcijanina i Kościoła ma Wieczerza Pańska? Jak rozumieć swoje uczestnictwo w sakramencie Wieczerzy Pańskiej? Co decyduje o jakości i głębi naszego doświadczenia, wynikającego ze spotkania z Jezusem ukrytym w komunijnym chlebie i winie?… Te pytania określą kierunek moich teologicznych rozważań, umieszczonych w niniejszym artykule.
Potrzeba napisania tego artykułu wyrasta nie tylko z chęci przystępnego przedstawienia teologicznego rozumienia sakramentu Komunii Św. w Kościele Metodystycznym, ale również ma swoje źródło w niedawnym doświadczeniu, zawiązanym z odbytą w gronie słupskich parafian dyskusją na ten temat. Właśnie w trakcie tego spotkania usłyszałem kilka świadectw, które uzmysłowiły mi jaką ważną funkcję pełni sakrament Wieczerzy Pańskiej w życiu Kościoła. Usłyszałem tam między innymi poruszające doświadczenie związane z pierwszym przystąpieniem do Komunii Św. Jedna z parafianek opowiadała nam o zaskakująco głębokich duchowych przygotowaniach swojej kilkunastoletniej córki do przyjęcia Komunii Św., a później celebracji samego uczestnictwa w niej, które wyraziło się nie tylko odpowiednim ubraniem – piękną, białą suknią, w którą była ubrana, ale również radością i powagą,. W innym ze świadectw usłyszałem praktyczną prawdę o tym, że Komunia Św. jest „sakramentem utrzymującym i posilającym nas w naszej drodze zbawienia”[1] „łaska Boga udzielana w Komunii potwierdza nam przebaczenie grzechów i uzdalnia nas do ich niepopełniania” [2]. Dzieląca się tym doświadczeniem zborowniczka podkreślała, że dzięki uczestnictwu w tym sakramencie odczuwa wyraźne pokrzepienie w sferze przeżywanej wiary i jej praktyki (zwłaszcza walki z własnymi grzechami). Innym głos, który warto przywołać to słowa jednego z parafian, który wskazał na wspólnotowy charakter Komunii Św. Powiedział nam jak bardzo ważne dla niego, jego przeżywania Wieczerzy Pańskiej, jest poczucie współuczestniczenia w tym sakramencie u boku braci i sióstr, ponieważ buduje to jego wiarę i uzmysławia mu prawdę o tym jak bardzo ważna jest wspólnota w życiu chrześcijanina (patrząc na innych, jak podchodzą do Wieczerzy, ich powagę, sam również doświadcza jej duchowej głębi i tego jak ważna jest ta część liturgii nabożeństwa[3]). Przez każde ludzkie doświadczenie uczestnictwa w Wieczerzy Pańskiej prześwituje misterium (tajemnica) jakim jest sakrament Komunii Św. Aby wyraźniej dostrzec te prześwity („mieć oczy ku ich widzeniu”),warto pogłębić nie tyle nasze duchowe doświadczenie (modlitwa, lektura Pisma Św., duchowe rozmowy), ale również pogłębić naszą refleksję teologiczną. W końcu „wiara szuka zrozumienia jak i rozumienie szuka wiary”. Jakie jest więc nauczanie Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego na temat Komunii Św.? Definicja Sakramentu Komunii Świętej
Kościół Metodystyczny wierzy, że sakrament ten został ustanowiony przez samego Chrystusa w Wieczerniku (Mt 26,17-30; Mk 14,12-26; Łk 22,7-23; 1 Kor 11,23-25). Na określenie tego sakramentu w Kościele Ewangelicko-Metodystycznym używane są następujące pojęcia: „Wieczerza Pańska, Ostatnia Wieczerza, Stół Pański, Święty Pokarm, Święta Komunia, Eucharystia (dziękczynienie za stworzenie i zbawienie), Boska Liturgia”[4]. Wymienione określenia wskazują jak wielkie znaczenie do sakramentu Komunii Św. przywiązuje w swej teologii i liturgii Kościół Metodystyczny. Takie podejście jest zrozumiałe w świetle metodystycznej teologii sakramentu.
Metodyści wierzą, że sakrament – obok modlitwy, lektury Pisma Św., duchowych rozmów – jest środkiem Bożej łaski, która jest Bożą miłością wobec nas i jest darmowym i niezasłużonym darem. Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, tak, jak pozostałe Kościoły protestanckie, uznaje i praktykuje dwa sakramenty: Chrzest Św. i Komunię Św. „Chrzest jest sakramentem wszczepienia nas w ciało Chrystusa. Komunia Św. jest sakramentem utrzymującym i posilającym nas na drodze zbawienia. W sakramencie Bóg używa namacalnych, materialnych elementów jako nośników lub narzędzi łaski”[5]. Sakramenty, inaczej mówiąc, to takie akty, które składają się ze słów i czynów oraz materialnych komponentów (w przypadku Komunii Św. wyróżnimy następujące elementy liturgii: czytany przez pastora tekst Ewangelii – Słowa ustanowienia i modlitwa o konsekrację chleba i wina oraz gesty wzniesienia kielicha, przełamania komunijnego chleba, zaproszenie do Stołu Pańskiego, dystrybucja), które wyrażają i przekazują Bożą miłość. Dzięki sakramentowi możemy doświadczyć Bożej łaski (miłości) na sposób widzialny, namacalny i skuteczny, ponieważ sam Chrystus jest gospodarzem Komunijnego Stołu, do którego nas zaprasza, zwracając do nas za pośrednictwem pastora słowami: „Przyjdźcie do mnie wszyscy…” (Mt 11,28).
W metodystycznej tradycji teologicznej (rozumienia i praktykowania Wieczerzy Pańskiej) ważną rolę odgrywa wiara w obecność Chrystusa w sakramencie Komunii Św. Jak rozumieć tę obecność i dlaczego jest to ważne? W odpowiedzi warto zacytować obszerniejszy fragment dokumentu Ta Święta Tajemnica. Zrozumienie Komunii Świętej w Zjednoczonym Kościele Metodystycznym, w którym czytamy: „Jezus Chrystus, który jest odblaskiem chwały i odbiciem Jego Bożej istoty (Hbr 1,3) jest prawdziwie obecny w Komunii Świętej. Przez Jezusa Chrystusa i w mocy Ducha Świętego Bóg spotyka nas przy Stole. Bóg, który powierzył sakrament Kościołowi, działa w i przez Komunię Świętą. Chrystus obecny jest przez zgromadzoną w jego imieniu wspólnotę, przez zwiastowane i realizowane słowo i przez rozdzielane elementy chleba i wina. Boska obecność jest żywą rzeczywistością i może być doświadczana przez jej uczestników – nie jest to jedynie przypomnienie Ostatniej Wieczerzy i Ukrzyżowania”[6]. W tym miejscu może pojawić się pytanie, czy Chrystus jest obecny w Komunijnym Chlebie i Winie cały czas? Metodyści udzielają następującej odpowiedzi: „Elementy Komunii są poświęcone i spożywane w obecności zgromadzonego zboru”[7] – czyli Chrystus jest obecny w elementach Komunii Św. w trakcie nabożeństwa Wspólnoty. Ale jak dalej czytamy „stół Pański może być poszerzony w sensie czasowym, aby Komunię Św. mogli spożyć i ci, którzy nie są w stanie uczestniczyć z powodu choroby, wieku czy podobnych przyczyn”[8], wtedy duchowni jak i świeccy mogą rozdawać poświęcone elementy Komunii w Zborze i poza nim.
Podsumowując, warto podkreślić, że Kościół Metodystyczny w Dokumencie Ta Święta Tajemnica… odsłania przed nami Misterium Sakramentu Komunii Świętej, w którym łaska Boża łączy się z fizycznością (liturgia Wieczerzy Pańskiej i Komunijny Chleb i Wino) – Bóg dociera do nas nie tylko duchowo, ale również fizycznie, namacalnie. Po tej krótkiej prezentacji metodystycznej teologii sakramentu trzeba zadać pytanie o znaczenie Komunii Św. w życiu Kościoła, by dalej poszukać wskazówek do pogłębiania naszego doświadczenia spotkania z Jezusem ukrytym w Komunijnym Chlebie i Winie.
Komunia Święta w życiu Kościoła
Komunia Święta jest dana zgromadzeniu wierzących, „aby ukształtować Kościół w Ciało Chrystusowe dla służby światu. Poprzez Świętą Komunię, działa Duch Święty, aby kształtować nasze życie moralne i etyczne”[9]. Wieczerza Pańska jest także „wyrazem naszej jedności w ciele Chrystusa, oczekiwaniem na Jezusowe zaproszenie na niebiańską ucztę, wezwaniem do dążenia do widzialnej jedności Kościoła”[10]. W tych kilku cytatach wyraźnie widać, że Wieczerza Pańska ma swój właściwy sens tylko we Wspólnocie Wierzących. Spróbujmy teraz zadać sobie pytanie o znaczenie sakramentu Komunii Świętej w naszym chrześcijańskim życiu? Czyli – o czym powinniśmy pamiętać podchodząc do Stołu Pańskiego, „by wziąć” jak najwięcej z tego doświadczenia spotkania z Chrystusem?
Komunia Święta jest dziękczynieniem. Oznacza to, że przez udział w Wieczerzy Pańskiej dziękujemy Bogu za jego wielkie dzieła, za stworzenie, zbawienie i uświęcenie. Jednym słowem, za wszystkie łaski jakich doświadczyliśmy w swoim życiu, a także życiu naszej Wspólnoty, w gronie naszej rodziny i przyjaciół.
Komunia Święta nie jest jedynie wydarzeniem o charakterze personalnym, ale przede wszystkim Wspólnotowym. Udział w Wieczerzy jest nie tylko manifestacją naszej jedności i miłości jako Kościoła – wspólnoty Sióstr i Braci, ale również wezwaniem do budowania tej wspólnoty (por. 1 Kor 10,17-26), by dać świadectwo światu (Jn 13,34-35).
Wieczerza Pańska pełni również funkcję upamiętnienia i przypomnienia wydarzeń Paschy Chrystusa – „…to czyńcie na moją pamiątkę” (1 Kor 11,23-26). Jest to szczególna pamiątka, ponieważ nie jest jedynie przywołaniem wydarzeń z dalekiej przeszłości, ale realnym uczestniczeniem w tym wydarzeniu. „Zmartwychwstały bowiem jest obecny dziś a nie jedynie wspominany z przeszłości”[11]. Mówiąc inaczej – w trakcie Wieczerzy Pańskiej w duchowy sposób towarzyszymy Chrystusowi od wydarzeń w Wieczerniku po dramat Golgoty.
Uczestnictwo w Wieczerzy Pańskiej łączy w sobie przeszłość (poprzez wspominanie wydarzeń Paschy), teraźniejszość (uczestnictwo w wydarzeniach Paschy) i przyszłość – eschatologia. Eschatologiczne jutro jest objawione w Komunii Świętej poprzez zawartą w niej obietnicę nieba, życia wiecznego (Jn 6,50-51.54) i niebiańskiej uczty z Chrystusem (Mt 26,29)[12].
Sakrament Komunii Świętej przypomina nam również o ewangelizacji. Kościół jest wzywany przez Jezusa Chrystusa do wyjścia na zewnątrz, aby zwiastować, nauczać, chrzcić i czynić uczniami Chrystusa (Mt 28,19-20)[13]. „Wyjście na zewnątrz” zawiera w sobie także troskę o innych ludzi – tak, jak czynił do Jezus, który jadał z grzesznikami i docierał do tych, którzy byli wyrzuconymi na margines społeczeństwa (biedni, chorzy). Spotkanie z Chrystusem w Wieczerzy Pańskiej przypomina nam o miłości i trosce, jaką powinniśmy objąć wszystkich tych, „którzy są biedni, nienawróceni, którzy są ofiarami uprzedzeń, a także tych, którzy są uciskani i lekceważeni”[14].
Zaproszenie do Komunii Świętej kieruje do nas sam Chrystus. Każdy, kto odpowiada z wiarą na to zaproszenie, która wyraża się wyznaniem swoich grzechów (modlitwa spowiednia) i pragnieniem naśladowania Chrystusa (bycia Jego uczniem/uczennicą) może uczestniczyć w sakramencie. Odpowiadając na to zaproszenie, potwierdzamy i pogłębiamy swoją osobistą więź z Bogiem przez Jezusa Chrystusa, otrzymując przebaczenie, pożywienie, uzdrowienie i życie wieczne, oraz zobowiązanie do członkostwa i misji w ciele Chrystusa[15]. W tym miejscu koniecznym jest przypomnienie raz jeszcze podkreślanej przez Metodystów prawdy, że Kościół jest jedynie wyrazicielem Chrystusowego zaproszenia do Stołu Pańskiego i wszyscy, którzy z wiarą na nie odpowiadają, winni być dopuszczeni do udziału w Wieczerzy Pańskiej. „Nie decyduje o tym nasza godność, gdyż nikt nie jest prawdziwie godnym. Uczestniczymy w Eucharystii z pragnienia otrzymania Bożej łaskawej miłości, abyśmy dostąpili odpuszczenia i uzdrowienia”[16].
Wieczerza Pańska jest praktykowana w Zborach Metodystycznych przeciętnie raz w miesiącu. Raz w miesiącu mamy możliwość szczególnego i przemieniającego doświadczenia spotkania z Jezusem. Każdy z nas w indywidualny sposób będzie je przeżywał i często są to doświadczenia trudne do opisania, a może nawet nie wysłowione. Taka jest rzeczywistość wiary, ale aby mogła ona się w pełni wyrażać i rozwijać potrzebuje również elementu teologicznej refleksji. Warto więc w trakcie uczestniczenia w sakramencie Komunii Świętej pamiętać o jej znaczeniu, by lepiej zrozumieć, nazwać i pogłębić własne doświadczenie spotkania z Chrystusem.
Przypisy:
[1]Ta Święta Tajemnica. Zrozumienie Komunii Świętej w Zjednoczonym Kościele Metodystycznym, w: Methodos. Przegląd teologiczno-społeczny Wyższego Seminarium Teologicznego im. Jana Łaskiego w Warszawie. Rok III i IV, [red.] Z. Benedyktowicz, Z. Kamiński, E. Puślecki, Warszawa 2005, s. 10.
[2]Tamże, s. 11.
[3]W powyższym dokumencie Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego, poświęconym Komunii Św., czytamy, że „pełną formą nabożeństwa w Dniu Pańskim jest nabożeństwo Słowa i Stołu Pańskiego, kiedy to Ewangelia jest zwiastowana zarówno Słowem, jak i Sakramentem. Słowo i Stół Pański nie są względem siebie konkurencyjne, a raczej wzajemnie się uzupełniają, konstytuując pełnię nabożeństwa”. Por.: Ta Święta Tajemnica…(dz. cyt.), s. 13.
[4]Ta Święta Tajemnica…(dz. cyt.), s. 7.
[5]Tamże, s. 9.
[6]Tamże, s. 11-12.
[7]Tamże, s. 14.
[8]Tamże, s. 14
[9]Tamże, s. 16
[10]Tamże.
[11] Tamże, s. 10. Tę Chrystusową obecność podkreśla nie tyle zawarta w Ewangelii obietnica „Oto ja jestem z Wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata” (Mt 28,20), ale również jej szczególna manifestacja w sakramencie Komunii Świętej – „oto ciało moje, oto krew moja” (Mt 26,26-28; 1 Kor 11,27-29).
[12]Por., tamże, s. 10.
[13] Por., tamże, s. 16.
[14]Tamże.
[15] Por., tamże, s. 12.
[16]Tamże, s. 13.
Bibliografia:
Kleszczyński A., Eucharystia-jednoczy czy dzieli?, w: To czyńcie na moją pamiątkę. Eucharystia w perspektywie ekumenicznej, [red.] L. Górka, Warszawa 2005.
Ta Święta Tajemnica. Zrozumienie Komunii Świętej, w: Methodos. Przegląd teologiczno-społeczny Wyższego Seminarium Teologicznego im. Jana Łaskiego w Warszawie. Rok III i IV, [red.] Z. Benedyktowicz, Z. Kamiński, E. Puślecki, Warszawa 2005.
To czyńcie na moją pamiątkę. Eucharystia w perspektywie ekumenicznej, [red.] L. Górka, Warszawa 2005.
Księga Dyscypliny Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego, w: Methodos. Przegląd teologiczno-społeczny Wyższego Seminarium Teologicznego im. Jana Łaskiego w Warszawie. Rok I, [red.] Kamiński Z., Puślecki E., Warszawa 2001.
Artykuł opublikowany w „Pielgrzym Polski”, czerwiec 2008, nr 6 (824)